Artrit genel bir terim olarak eklem iltihabı anlamına gelir. İltihaplanan eklem üzerinde kızarıklık, sıcaklık artışı, çevresinde ise şişlik ve ağrı olur.

Romatoid artrit yani eklem romatizması ise kronik artritlerin özel bir türüdür. Vücudun her iki tarafındaki el, bilek veya diz gibi eklemleri tutar. Simetrik tutulum göstermesi, romatoid artriti diğer tür eklem iltihaplarından ayırd etmede yardımcı olur.
Romatoid artritte, eklemlere ek olarak seyrek de olsa, ciltte, gözlerde, akciğerlerde, kalpte, sinir dokusunda, böbreklerde ve kanda da bazı etkilenmeler görülebilir.

Romatoid artritin belirtileri nelerdir?

• Eklem ağrısı ve şişlik
• Eklemlerde sertlik ve özellikle sabahları daha fazla olan ve bir süre sonra ortadan kalkan sertlik (sabah sertliği)
• Yorgunluk

Romatoid artritin en önemli belirtileridir.

Belirtiler hastadan hastaya belirgin farklılıklar gösterebilir. Hastaların çoğunda eklemlerle ilgili belirtiler yıllar içinde yavaş yavaş gelişir. Bazı hastalarda ise ise tablonun kötüleşmesi çok süratli olabilir. Bazı hastalarda ise klinik tablo, aktivasyon ve sakinlik dönemleri gösterir. 

Romatoid artrit kimlerde görülür?

Görülme sıklığı yaklaşık olarak %1 civarındadır. Romatoid artrit kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha sık görülür. Ancak klinik tablo erkeklerde daha ağır seyretme eğilimindedir. Genellikle orta yaşlarda başlamakla birlikte küçük çocuklarda ve ileri yaşlarda da gelişmesi mümkündür.

Romatoid artritin sebebi nedir?

Sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik, çevresel ve hormonal faktörlerin beraberce etkili olabileceği düşünülmektedir. Romatoid artritte belirli bir faktörün bağışıklık sistemini eklemlere ve bazen de dokulara karşı yönelttiği düşünülmektedir. Bazı teorilere göre virüsler veya bakteriler bağışıklık sistemini etkileyerek eklemlere karşı yönlenmesini sağlayabilmektedir.

Araştırmalar, genetik faktörlerin romatoid artrit gelişimindeki rolü tam olarak ortaya çıkaramamış olmakla birlikte, bazı kişilerde romatoid artrit gelişmesinin genetik veya kalıtsal bir faktörlerle açıklanması mümkün olabilmektedir.

Romatoid artrit vücudu nasıl etkiler?

Bağışıklık sistemi bir kez tetiklendikten sonra, bağışıklıktan sorumlu hücrelerin bazıları eklemlere yönelerek, burada iltihabi reaksiyona neden olan kimyasal maddelerin üretimine neden olur. Sonuç olarak eklemi kaplayan ve kemiklerin uç bölgesinde yastık görevi gören kıkırdak dokusunda bozulma başlar. Eklem şişer ve eklem boşluğu içindeki sıvı miktarında artma olur. Kıkırdak tamamen tahrip olursa kemikler arasındaki boşluk daralır. Eğer durum daha da kötüleşirse, kemikler birbirine sürtünmeye başlar. İleri aşamalarda belirgin derecede şiş ve çok ağrılı olur. Dokunulduğunda rahatlıkla hissedilebilecek derecede bölgesel sıcaklık artışı olur.

Romatoid artrit nasıl teşhis edilir?

Teşhis aşağıdaki belirti ve bulgulara dayanılarak konulur.

• Ağrılı eklemlerin yerleşimi ve simetrisi
• Sabah sertliği mevcudiyeti
• Cilt altında şişlik veya romatoid nodül denilen sertliklerin varlığı
• Romatoid artriti düşündüren röntgen bulguları
• Kan testlerinin sonuçları

Romatoid artrit hastalarının tamamında olmasa da büyük bir kısmında romatoid faktör denilen testin neticesi yüksek bulunur. Ancak romatoid artriti olmayan bazı kişilerde de test neticesinin yüksek bulunması mümkündür. Yani bu testin neticesi bütün hastalarda yüksek bulunmayabildiği gibi, romatoid artriti olmayan kişilerde yüksek bulunması da mümkündür. Nispeten yeni bir test olan “Cyclic Citrullinated Peptide Antikoru, IgG” testi teşhise yardımcı bir test olarak kullanılabilir. Vücutta iltihabi reaksiyon bulunduğunu düşündüren eritrosit sedimantasyon hızı yüksekliği de teşhisi destekleyen bir bulgudur.

Görüldüğü gibi teşhis pek çok belirti ve bulgunun bir arada değerlendirilmesini gerektirir. Teşhis bu değerlendirmeyi en iyi şekilde yapacak uzman bir hekim tarafından konulmalıdır.

Romatoid artrit nasıl tedavi edilir?

Romatoid artrit tedavisi değişik yöntemler kullanılarak yapılabilir. İlaç tedavisi yanında, gerektiğinde istirahat ve gerektiğinde egzersizin de yararı vardır. Eklemlerin ileri derecede hasar görmesi durumunda cerrahi müdahele gerekli görülebilir. Bazı durumlarda kandan antikor temizleyici tedavi gibi ileri teknoloji gerektiren yöntemler kullanılabilir.

İlaç tedavisi sürekli gelişme gösteren bir alandır.

İlaçların bir grubu ağrı, sertlik ve şişlik gibi şikayetleri giderici ve hastayı rahatlatıcı etki sağlar

• Antienflamatuvar ağrı kesici ilaçlar (aspirin, ibuprofen, naproxen gibi)
• Harici kullanılan (cilde uygulanan) ağrı kesiciler
• Kortikosteroidler
• Narkotik ağrı kesiciler bu grupta yer alır.

Diğer bir grup ilaç ise hastalığın gidişini değiştiren antiromatizmal ilaçlar olarak adlandırılır. Bu grup ilaçlarla ilgili olarak son yıllarda çok önemli gelişmeler meydana gelmektedir. Bir zamanlar sıtma tedavisinde kullanılan ilaçlardan, kanser tedavisinde kullanılan ilaçlara, organ nakli yapılan kişilerde bağışıklık sistemini baskılamak amacıyla kullanılan ilaçlardan biyolojik mekanizmalarla etki eden en yeni ilaçlara kadar nispeten geniş bir seçenek listesi mevcuttur.

Hasta için en uygun tedavi yönteminin seçimine ve ilaç tedavisinin planlanmasına konunun uzmanı bir hekim karar vermelidir. Teşhisin erken konması ve tedavinin etkin bir şekilde planlanması, hastaların sonraki yaşamlarında karşılaşabilecekleri hasarların en düşük düzeyde tutulmasını sağlar. Aksi halde hastaların eklemlerinde, yaşam kalitesini ileri derecede düşürebilen şekil bozuklukları ve fonksiyon kayıpları meydana gelebilir.